สิ่งแปลกปลอมเข้าตา เป็นสิ่งที่พบได้บ่อย ส่วนใหญ่ไม่มีความรุนแรงและเอาออกได้ไม่ยาก แต่ส่วนน้อยอาจมีความรุนแรงและอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงได้
เกิดจากสิ่งแปลกปลอม เช่น ฝุ่น ผงดิน ทราย เศษเหล็ก สะเก็ดหิน ปูนซีเมนต์ เศษไม้เล็ก ๆ แมลง เป็นต้น เข้าไปในตา
มีอาการเคืองตา ปวดตา น้ำตาไหล ตาแดง และอาจติดเชื้ออักเสบเป็นหนองได้
หากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง อาจทำให้กลายเป็นแผลกระจกตา หรือเชื้อโรคอาจลุกลามเข้าไปในลูกตา ทำให้ลูกตาอักเสบทั่วไป (panophthalmitis) ตาเสียได้
แพทย์จะวินิจฉัยจากอาการ ประวัติการเจ็บป่วย และการตรวจร่างกายเป็นหลัก โดยจะพบอาการตาแดง น้ำตาไหล ตรวจพบสิ่งแปลกปลอมที่ติดอยู่ที่เยื่อตาขาว กระจกตา (ตาดำ) หรือเปลือกตาด้านใน
บางรายแพทย์อาจทำการตรวจด้วยการใช้แว่นขยายส่องดูให้เห็นชัดเจน หรือใช้ยาหยอดตาที่เข้าสารเรืองแสง (fluorescein dye) ช่วยตรวจหาสิ่งแปลกปลอมและรอยแผลที่เกิดขึ้นที่เยื่อตาขาวหรือกระจกตา
แพทย์จะให้การดูแลรักษา ดังนี้
1. ถ้ามีเศษผงเล็ก ๆ ไม่ฝังอยู่ในเนื้อตา อย่าขยี้ตา ให้ลืมตาในน้ำสะอาด หรือล้างตาด้วยน้ำสุก (ที่เย็นแล้ว) หรือน้ำยาล้างตา (บอริก 3%)
ถ้าผงติดอยู่ในเปลือกตาบน ให้ปลิ้นเปลือกตาแล้วใช้สำลี ผ้าก็อซ หรือผ้าเช็ดหน้าบิดปลายให้แหลมเขี่ยผงออก
ถ้าตาแดงอักเสบให้ป้ายหรือหยอดยาที่เข้ายาปฏิชีวนะ
2. ถ้ามีเศษผงฝังในกระจกตาหรือเยื่อตาขาว แพทย์จะใช้เครื่องมือเขี่ยเอาผงออก แล้วป้ายยาปฏิชีวนะและปิดตาไว้ อาการเคืองตา ตาอักเสบ มักจะดีขึ้นภายใน 2-3 วัน
1. ถ้ามั่นใจว่าเกิดจากเศษผง (ละอองฝุ่น ดิน) เข้าตา ควรดูแลตนเอง ดังนี้
- ห้ามขยี้ตา ถ้าใส่เลนส์สัมผัส ควรถอดออก
- รีบลืมตาในน้ำสะอาด และกลอกตาไปมา หรือเทน้ำสะอาดให้ไหลผ่านตาที่ถ่างหนังตาไว้
- ถ้าไม่ได้ผล หากมองเห็นเศษผงให้คนช่วย โดยใช้ผ้าเช็ดหน้าที่สะอาดบิดปลายให้แหลมเขี่ยผงออก
ควรปรึกษาแพทย์ ถ้ามีลักษณะข้อใดข้อหนึ่ง ดังนี้
- สงสัยเป็นเศษเหล็ก (จากการเจียเหล็ก) เศษหิน (จากการเจียหิน) หรือเศษผงขนาดใหญ่เข้าตา
- สงสัยสิ่งแปลกปลอมฝังในกระจกตา (ตาดำ) หรือเยื่อตาขาว
- หลังการดูแลตนเองแล้วรู้สึกว่าเศษยังไม่ออก หรือมีอาการปวดตา เคืองตา ตาแดง น้ำตาไหล มีขี้ตา หรือตาพร่ามัว
- มีความวิตกกังวล หรือไม่มั่นใจที่จะดูแลตัวเอง
2. ในกรณีที่ไปพบแพทย์ หากภายหลังรับการรักษาจากแพทย์ได้ 1-2 วัน แล้วอาการปวดตา เคืองตา ตาแดง น้ำตาไหล ไม่ทุเลา ควรกลับไปพบแพทย์เพื่อตรวจให้แน่ใจว่ามีความผิดปกติอะไรหรือไม่
- หลีกเลี่ยงอยู่ในที่ที่มีลมหรือฝุ่นมาก ถ้าเลี่ยงไม่ได้ควรใส่แว่นตาป้องกัน
- ใส่อุปกรณ์ป้องกันดวงตา เวลาทำงานเจียเหล็ก หรือเจียหิน
