มีสาเหตุจากการแพ้ เช่น แพ้ฝุ่น ควัน เกสรดอกไม้ ความร้อน ความเย็น (เช่น ในห้องปรับอากาศ) ความชื้นอับ ยาหยอดตาที่เข้ายาปฏิชีวนะ เครื่องสำอาง (ทาขอบตา ทาขนตา) เป็นต้น
บางครั้งอาจพบร่วมกับโรคภูมิแพ้อื่น ๆ เช่น ลมพิษ หวัดภูมิแพ้ แพ้อาหาร แพ้ยา เป็นต้น
มักมีอาการเป็น ๆ หาย ๆ เรื้อรังเป็นแรมปี
บางรายอาจมีอาการเฉพาะในฤดูร้อน ส่วนฤดูฝน และฤดูหนาวไม่มีอาการ มักพบในเด็กอนุบาลและชั้นประถมต้น เรียกว่า เยื่อตาขาวอักเสบฤดูร้อน (summer season conjunctivitis)
มีอาการคันตามาก มักจะคันตรงหัวตา ต้องขยี้ ยิ่งขยี้ก็ยิ่งคัน ถ้าขยี้มาก ๆ หนังตาจะบวมและช้ำ
ตาขาวจะมีสีแดงเรื่อ ๆ ผู้ป่วยมักมีน้ำตาไหล ตอนแรกน้ำตาจะใส ต่อมาจะเหนียว มักไม่มีขี้ตา หรือมีเพียงเล็กน้อย มีลักษณะใส ๆ หรือเป็นสีขาว
บางรายที่แพ้รุนแรง เยื่อตาขาวอาจบวมเป่งเป็นเยื่อใส ๆ แลดูน่าตกใจ
บางรายอาจมีอาการจาม คันคอ คันจมูก น้ำมูกใส ร่วมด้วย
ส่วนใหญ่มีอาการไม่รุนแรงและไม่มีภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง นอกจากทำให้รู้สึกรำคาญ ออกจากบ้านไม่ได้ เสียสมาธิในการเรียนและการทำงาน
ส่วนน้อยอาจมีการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน กระจกตาอักเสบหรือเป็นแผลกระจกตา
แพทย์จะวินิจฉัยจากอาการและการตรวจพบตาแดงเล็กน้อย หนังตาบวม
บางราย แพทย์อาจทำการตรวจเลือดและทำการทดสอบว่าแพ้อะไร ในรายที่แยกไม่ออกจากเยื่อตาขาวอักเสบจากการติดเชื้อ อาจนำของเหลวที่ตาไปตรวจหาเชื้อ
แพทย์ให้การดูแลรักษา ดังนี้
1. ใช้ยาหยอดตาลดการอักเสบ เพื่อบรรเทาอาการ
ถ้าเป็นมาก ให้กินยาแก้แพ้ เช่น คลอร์เฟนิรามีน หรือใช้ยาหยอดตาที่เข้าสตีรอยด์ ซึ่งจะใช้เท่าที่จำเป็น แต่ละครั้งไม่ควรใช้ติดต่อกันเกิน 7 วัน ถ้าใช้ติดต่อกันนาน ๆ อาจทำให้กลายเป็นต้อหินเรื้อรังได้
2. แพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยพยายามสังเกตว่าแพ้อะไร เช่น อาหาร ยา (รวมทั้งยาหยอดตา) เครื่องสำอาง ฝุ่น ควัน ละอองเกสร ขนสัตว์ ความร้อน ความเย็น เป็นต้น แล้วหาทางหลีกเลี่ยง
หากสงสัย เช่น มีอาการคันตามาก น้ำตาไหล ตาแดงเรื่อ ๆ ควรปรึกษาแพทย์
เมื่อตรวจพบว่าเป็นเยื่อตาขาวอักเสบจากการแพ้ ควรดูแลตนเอง ดังนี้
- รักษา กินยา และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์
- ติดตามรักษากับแพทย์ตามนัด
- ถ้ารู้สึกคันมาก พยายามอย่าขยี้ตา ควรประคบตาด้วยน้ำแข็ง โดยใส่ก้อนน้ำแข็งไว้ในถุงพลาสติก แล้วเอาผ้าเช็ดหน้าสะอาดห่ออีกชั้น วางประคบลงบนเปลือกตาข้างที่คัน
- งดใช้คอนแทคเลนส์จนกว่าจะหายดี
- หลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้
ควรกลับไปพบแพทย์ก่อนนัด ถ้ามีลักษณะข้อใดข้อหนึ่ง ดังต่อไปนี้
- ดูแลรักษาแล้วอาการไม่ทุเลาใน 1 สัปดาห์
- มีอาการปวดตา ตาแดงมากขึ้น มีขี้ตาแฉะ หรือสายตาพร่ามัว
- ขาดยา ยาหาย หรือกินยาไม่ได้
- ในรายที่แพทย์ให้ยากลับไปกินต่อที่บ้าน กินยาแล้วสงสัยเกิดผลข้างเคียงจากยา เช่น มีลมพิษ ผื่นคัน ตุ่มพุพอง ตาบวม ปากบวม ปวดท้อง ท้องเดิน คลื่นไส้ อาเจียน จุดแดงจ้ำเขียว หรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ
- สังเกตว่ามีอาการกำเริบเวลาสัมผัสถูกอะไร หรือสงสัยว่าแพ้อะไร แล้วหาทางหลีกเลี่ยงเสีย
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสฝุ่น ควัน ควันบุหรี่ มลพิษทางอากาศ
- หมั่นทำความสะอาดบ้านให้สะอาด ปราศจากฝุ่น
- อยู่ในห้องที่มีอากาศบริสุทธิ์จากการใช้เครื่องฟอกอากาศ
1. โรคนี้ถึงแม้จะเป็นเรื้อรัง น่ารำคาญ แต่จะไม่ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายร้ายแรงแต่อย่างใด ภาวะแทรกซ้อนมักเกิดจากการใช้ยาหยอดตาที่เข้าสตีรอยด์ติดต่อกันนาน ๆ เช่น อาจทำให้เป็นต้อหินเรื้อรัง หรือการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน
2. การนำยาหยอดตาสตีรอยด์ที่รักษาโรคนี้ไปใช้รักษาเยื่อตาขาวอักเสบจากการติดเชื้อ อาจทำให้การอักเสบลุกลามเป็นอันตรายต่อกระจกตาดำได้ ดังนั้นจึงไม่ควรให้คนอื่นหยิบยืมยาหยอดตาไปใช้รักษาโรคตาอักเสบกันเอง
