ตับ ม้าม หรือไตฉีกขาด เป็นภาวะอันตรายร้ายแรง พบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ที่มีประวัติได้รับบาดเจ็บที่บริเวณหน้าท้องหรือหลัง
สาเหตุ
มีสาเหตุจากการได้รับบาดเจ็บที่บริเวณท้องหรือหลัง เช่น ถูกยิง ถูกแทง ถูกแรงกระแทก ถูกของหนัก ๆ หล่นทับ เป็นต้น เป็นผลให้อวัยวะภายในช่องท้องและหลอดเลือดฉีกขาดหรือแตก มีเลือดตกอยู่ในช่องท้อง (เรียกว่า เลือดตกใน) เป็นเหตุให้ร่างกายเสียเลือดจนช็อก ซึ่งอาจเสียชีวิตในเวลาอันรวดเร็ว
อาการ
ผู้ป่วยจะมีประวัติได้รับบาดเจ็บที่หน้าท้อง หรือหลัง แล้วมีอาการปวดท้องรุนแรง ท้องอืดแน่น หน้ามืด เป็นลม ตัวเย็น เหงื่อออก ใจหวิว ใจสั่น กระสับกระส่าย
ในรายที่มีไตฉีกขาดจะมีอาการปัสสาวะออกเป็นเลือด
ภาวะแทรกซ้อน
เสียเลือดมากจนช็อก
การวินิจฉัย
แพทย์จะวินิจฉัยจากอาการและการตรวจพบหน้าซีดเซียว หน้าท้องเกร็งแข็งและกดเจ็บ ชีพจรเบาเร็ว ความดันต่ำ
แพทย์จะวินิจฉัยให้แน่ชัดโดยการตรวจพิเศษ เช่น เอกซเรย์ อัลตราซาวนด์ การถ่ายภาพด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)
การรักษาโดยแพทย์
แพทย์จะรับไว้รักษาในโรงพยาบาล
มักต้องให้เลือด และทำการผ่าตัดอย่างฉุกเฉิน
การดูแลตนเอง
หากสงสัย เช่น หลังได้รับบาดเจ็บ มีอาการปวดท้องรุนแรง ปวดหลังรุนแรง ถ่ายปัสสาวะเป็นเลือด หน้าซีด เหงื่อออก ตัวเย็น ใจหวิว ใจสั่น หรือมีความผิดปกติอื่น ๆ ที่ชวนสงสัยว่ามีเลือดตกใน ควรปรึกษาแพทย์โดยเร็ว
เมื่อตรวจพบว่า ตับ ม้าม หรือไตฉีกขาด ควรดูแลรักษาและปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์
ในรายที่แพทย์ให้ยากลับไปกินที่บ้าน ถ้ากินยาแล้วสงสัยเกิดผลข้างเคียงจากยา (เช่น มีลมพิษ ผื่นคัน ตุ่มพุพอง ตาบวม ปากบวม คลื่นไส้ อาเจียน หรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ ) ควรกลับไปพบแพทย์ก่อนนัด
การป้องกัน
ป้องกันการได้รับอุบัติเหตุและการบาดเจ็บต่าง ๆ เช่น หลีกเลี่ยงการทะเลาะเบาะแว้ง, ระมัดระวังในการเล่นซน(สำหรับเด็ก) การทำงาน การปีนป่ายที่สูง, ขับรถด้วยความไม่ประมาท เป็นต้น
ข้อแนะนำ
1. ถ้าพบคนที่ถูกยิง ถูกแทงเข้าช่องท้อง หรือบริเวณหลัง ควรพาผู้ป่วยไปโรงพยาบาลทันที
2. ถ้าพบผู้ที่ถูกแรงกระแทกหรือของหนัก ๆ หล่นทับบริเวณหน้าท้องหรือหลัง ถึงแม้จะไม่มีบาดแผลฉกรรจ์ให้เห็นที่บริเวณภายนอก ก็ควรสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด และควรไปพบแพทย์ที่โรงพยาบาลแต่เนิ่น ๆ
